مخدوش شدن مرز اقتصاد و سیاست
نویسنده: پروفسور مجتبی صدریا هزینه تبلیغات و اهمیت جایگاه تبلیغات در فعالیت‌های سیاسی بیش از پیش زیاد است، در بعضی مواقع قدری گزاف می‌شود که حتما باید انباشت قابل ملاحظه‌ی مالی داشت که بتوان این هزینه را تحمل کرد، این یکی دیگر از دلایل ادغام دو قدرت سیاسی و اقتصادی است. اگر انتخاب دونالد ترامپ به مقام ریاست جمهوری ایالات متحده یکی از شواهد آن است، دو سال اخیر نخست‌وزیری آقای Andrej Babis ، نخست‌وزیر جمهوری چک که مدتی است دچار مشکلاتی شده مورد دیگر است شاید عنوان “آگرو فِرت” برای شما آشنا نباشد ولی بزرگترین کارآفرین خصوصی […]
بحران و تحول جوامع سرمایه‌داری
سال ۱۹۰۴ بود وقتی فرانسه تصمیم گرفت چهره بینالمللی خود را به مثابه پایتخت مد جهانی آرایش نماید از ۱۹۰۴ این کوشش ادامه داشته است در قرن بیست و یکم اصل و فرع کیف دستی یکی از برندهای معروف فرانسوی علامت شخصیت هر بانوی شیک پوش شد، این ماجرا حتی ابعاد فکاهی هم به خود گرفت، شعبه شانزلیزه این برند معروف، یک محل محبوب برای عکس‌های سلفی شد حتی به مراتب بیشتر از جلوی درب ورودی موزه لوور.اگر به نظر برندهای فرانسوی گران هستند و هزینه‌ی زیاد می‌آفرینند مهم است که بدانیم برای خود فرانسوی‌ها چهل و دو درصد البسه‌ای […]
از جنگ اقتصادی تا حمله به چند فرهنگی
رهبرانی هستند که وجودشان و فعالیت‌هایشان و کلام‌شان مساله برانگیز است. هریک از تمدن‌های دنیا در روند تکامل خود و بروزشدن جهانی‌‍شان ویژگی‌هایی کسب کردهاند، اگر مثلا تمدن چین ویژگی‌اش تثبیت و رشد آیین‌ها بوده است، در ایالات متحده، که بحث است تمدن بگوئیم یا فرهنگ در پنجاه سال اخیر هم به خود و هم به جهان چهره‌ی چند فرهنگی از خود ارائه کرده است و این چهره تاثیرات بزرگ و مثبتی بر دنیا داشت یکی از ویژگی‌های عملی جامعه ایالات متحده در این دوران این بود که اگر با یک انگلیسی متعارفی صحبت می‌کردید و اسم کوچکتان خیلی عجیب […]
چگونه دنیا کوچک می‌شود
آنچه ابتدا برملا شد، ماجرای حساب‌های مخفی بانک‌های سوئیس بود که به علت انگیزه اخلاقی چندان این افشاگری رخ نداد. اما مساله اساسی اموال و پول‌هایی بودند که از دست حساب‌گرانه مالیاتی کشورهای اروپایی فرار کرده و به سوییس پناه می‌بردند. مهم نبود که فرد صنعت‌گر باشد، رئیس یک شعبه قاچاق باشد و یا یک جنایت کار حرفه‌ای؛ اگر نقدینه داشت بانک‌های سوییسی با رعایت مخفی کاری اموالش را برایش نگاه می‌داشتند. عمدتاٌ مذاکرات سیاسی و دیپلماتیک بین دولت و بانک‌های سوییس و دُوَل اروپایی منجر به برملا شدن اسامی دارندگان این حساب‌ها می‌شود. به تدریج که مساله حقوق بشر […]
گام‌های کوچک و بزرگ اتحادیه اروپا
داده‌ی مشخص و ملموسی در دنیای معاصر ثبت شده است و آن اینکه آلمان هدایتگر و قدرت اساسی اتحادیه اروپا است اگر تا دیروز این نقش آلمان در اتحادیه اروپا بیشتر از طریق وزنه‌ی مالی و اقتصادی آلمان تامین می‌شد اکنون با یک سورپرایز بزرگ چند روز اخیر و از طریق نقش سیاسی آلمان ملموس‌تر شده است وزیر دفاع آلمان به مثابه رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا یعنی عملا رئیس جمهور اروپا انتخاب شده است، اگر چنین عنوانی جایز باشد. این انتخاب واکنش‌های وسیع و شدیدی چه در آلمان و چه در کل اروپا ایجاد کرده است خانم اورزولا فون در […]
شکل‌گیری اقتصادی نوین
تواضع وقتی بیانگر یک قدرت اخلاقی باشد اثرگذاری‌اش خیلی زیاد می‌شود. اقامتم در ژاپن باید خیلی کوتاه می‌بود و خیلی کوتاه شد و در این مدت می‌بایست حداکثر کارایی و بهره‌گیری و بهتر فهمیدن آنچه که در حال تدوین است از سوی من انجام می‌گرفت. با فردی که ملاقات داشتم سابقاً در دانشکده مطالعات جامعه مرکزی توکیو باهم همکار بودیم، در آن دوره‌ی همکاری بیشتر مواقع در راهرو سلام و علیکی داشتیم و از حال هم باخبر می‌شدیم و گه‌گاهی هم پروژه‌ای، سمینار یا کارگاهی مشترکاً داشتیم با دفترش تماس گرفتم و پس از اطلاع‌دادن محدودیت اقامتم خواستار یک ملاقات […]
ما و قاره آسیا در تلاطم
خبر بزرگی بود از روابط بینالمللی و صحنه جالبی بود از قدم زدن رئیس جمهور ایالات متحده و رهبر کره شمالی در مرز بین کره جنوبی و کره شمالی که مضمون سومین دور مذاکرات رهبران دو کشور را به نمایش می‌گذاشت. لطفا اندکی نقشه جهان را در برار چشمان گران‌قدراتان قرار دهید و ببینید کره شمالی کجا قرار دارد، در این هفتاد سالی که از پایان جنگ در شبه جزیره کره می‌گذرد علی‌رغم تمام ختلافات سیاسی، دیدگاه‌ها و یا سیاست‌های اقتصادی کره شمالی با چین ولی به نحوی کره شمالی همواره مورد حمایت همه جانبه چین بوده است و حال […]
رهبران بزرگ ساختارهایی بزرگ می‌آفرینند
استیو جابز بنیانگذار اَپل رفت. حالا ” جانی آو” رئیس طراحی شرکت اپل شد و حالا او این شرکت را به قصد ایجاد شرکت مستقل خودش ترک کرد. خبر شوک‌آوری برای اپل بود و به همین دلیل ۵ / ۱ درصد از ارزش سهام یک تیریلیون دلاری‌اش افت کرد. این افت حدوداً ۹ میلیارد دلار بود ولی شرکتی که یک تیریلیون ارزش دارد هنوز سرپاست. دلیل این سر پا بودن بسیار جالب است، این شرکت بزرگ در درون خود نهالستان‌هایی آفریده است که مدیر پرور است و این مدیران در هر زمینه‌ای، هر اتفاقی که بیفتد، امکان جانشین‌یابی دارند و […]
ایران در آسیای مرکزی
آیا کورمال،کورمال می‌توان یک مسیر استراتژیک ایجاد کرد و بر آن مستقر شد؟ گرایش جدید سیاست خارجی ایران به تمرکز یافتن روی آسیا اهمیت زیادی دارد از یک طرف آقای اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه به علت درگیری‌های متفاوتی که با ایالت متحده داشته‌اند و از طرف دیگر جایگاه آقای “گله” هدایتگر پیشین سیاست‌های داخلی و بینالمللی ترکیه دیگر مثل قبل نیست. آقای گله در دو جبهه به ترکیه سمت داده بود از یک طرف مرد صندوق جهانی پول در ترکیه بود و به فعال‌ترین شکل، سیاست‌های مالی محافظه‌کاران نوین آمریکا را در ترکیه پیاده می‌کرد و از طرف دیگر پرچم عثمان‌گرایی […]
“نگرش جدید به اقتصاد و سیاست و جامعه”
گفته می‌شود جمعیت بشر روی کره خاکی به هشت میلیارد نزدیک شده است اگر فقط جمعیت داخل کشور خودمان را در نظر بگیریم که هشتاد میلیون ارزیابی شده است و از آنجاییکه زیاد سنت مطالبه نداریم ولی بر‌عکس سنت خویشتن مظلوم پنداری ما ریشه عمیقی در روان دسته جمعی‌مان دارد با این شرایط، حال یک لحظه فرض کنیم که ادعای قاطبه ما مبنی بر بد بودن وضع اقتصادی جامعه درست است بنابراین یک تصویر منفی از وضع یک درصد جمعیت کره خاکی داریم که وضعش فاجعه است. یک سوال وضع بقیه چطور است؟ به قدری مطمئنیم که وضع بقیه بهتر […]
کنش ضابطه‌مند یکی از سرمایه‌داری‌ها
در ادبیات علوم اقتصاد بحث برنامه‌ریزی اقتصادی فرانسه به مباثه یک برنامه‌ریزی هدایتگر در برابر برنامه‌ریزی اقتصادی شوروی سابق به مثابه یک برنامه‌ریزی تحمیلی/اجباری مطرح شده است. چند ماهی است فرانسه شاهد یک حرکت اعتراضی و اجتماعی وسیع با عنوان “جلیقه زرد‌هاست”، پس از بروز توانایی‌های این جنبش چندماهی طول کشید تا دولت فرانسه در برنامه‌ریزی و مدیریت اقتصادی‌اش تغییراتی بوجود آورد بازهم طبق همان بینش هدایتگر تغییرات اقتصادی فکر و پیشنهاد شد. ابتدا در درون دولت بخش‌های مختلف دیوان سالاری، چگونگی هماهنگ کردن خود را به بحث گذاشتند و سپس جمع‌بندی بحث‌شان را در اختیار اتحادیه‌های کارفرمایان فرانسه قرار […]
نگاهی مجدد به عربستان
خالد ۶۲ ساله است اولین هتلش را در مکه ۱۴ سال پیش ساخت خیلی خوشحال بود. امروز ۱۶ هتل فقط در مکه و مدینه دارد می‌گوید سعی کردم هر سودی از سرمایه‌هایم به دست آوردم دوباره سرمایه‌گذاری کنم ولی هشت ماهی است خالد مسحور شده در بورس عربستان است دقیقا در همین مدتی که جنایت در قبال جمال خاشقچی در استانبول اتفاق افتاد تمام سیستم سیاسی عربستان را فلج کرده بود اتفاق دیگری هم در این کشور خاندانی در حال شکل‌گیری بود عربستان که تا مدتی پیش عمدتاً یک تولید کننده بزرگ نفت و گاز بود علی‌رغم اینکه شرکت […]
اتحادیه اروپا در مقابل نوکیسه‌های اروپای شرقی
روسیه و کشورهای اروپای شرقی پس از فروپاشی شوروی که خود را از قیومیت شوروی سابق رها می‌افتند، در رده‌های مختلف حکومت‌ها از نظر سیاست اقتصادی نئولیبرال و از نظر فرهنگی- اجتماعی به شدیدترین گرایشات نژادپرستانه اروپا از جمله علیه مهاجران پیوستند. ویکتور اوربان نخست‌وزیر مجارستان شاید مشهورترین نماد این گرایش باشد. حزب سیاسی وی از مجموعه احزاب راست‌گرای اروپا معلق شد و قرار بر این شد که اتحادیه اروپا درباره ماهیت حزب وی که به «فیدز» معروف است دست به بررسی بزند و در مورد آن تصمیم بگیرد تا اساساً این گرایشات اروپای شرقی پس از فروپاشی شوروی که […]
ابزارهای سیاسی برای معاملات اقتصادی واشنگتن
منطقه‌ای که چینی‌ها آنرا ” سیمکیانگ یا سیمجیانگ ” می‌نامند یا منطقه‌ی ” اویغور ” نشین چین، پکن خیلی کوشش کرده است که جمعیت سیمکیانگ را با مهاجرت دادن روستاییان ” هان ” به منطقه‌ای با جمعیت مسلمان کمتر تبدیل کند مهم اینکه منطقه، منابع طبیعی مهمی دارد و پکن مصمم است که کنترل کامل این منابع طبیعی را در دست نگه دارد هر چند وقتیکه معاملات کلان واشنگتن با پکن با مانع مواجه می‌شود کاخ سفید ناگهان از خواب بیدار می‌شود و آوای حقوق بشر اقلیت‌ها را در چین سر می‌دهد و در آن میان اویغورها جای ویژه‌ای دارند […]
حیطه‌های جدید اقتصاد
اوکسفام یک نهاد مردمی بینالمللی است، در سال ۲۰۱۸ پژوهشی انجام داد که نتایج آن، در آن زمان حیرت‌انگیز بود و مهم اینکه در شش سال اخیر نتایج جدید داده‌های سال ۲۰۱۳ را تایید می‌کند. مثلاً در ماه ژانویه ۲۰۱۷ بازهم اوکسفام گزارش اقتصادی از نابرابری‌های جهان داد طبق این گزارش ثروت خانوارهای دنیا ۲۴۱ تیریلیون دلار است که از این رقم فقط یک درصد جمعیت کره خاکی ۱۱۰ تیریلیون دلار را در اختیار دارد جالب است این نکته را هم در نظر بگیریم که ثروت ۸۵ نفر ثروتمندترین انسان‌های کره خاکیمان برابر است با ۵۰ درصد کل ثروت […]
سرمایه و سیاست
یک تصویر کلی، پذیرفته شده و اندکی ساده‌انگارانه بر این پایه بود که در کشورهای صنعتی و فراصنعتی برخی از احزاب سیاسی مستقیم و غیر مستقیم منافع مشخص سرمایه را در مقطعی از رشد جامعه بیان نموده بر آن پایه در انتخابات شرکت کرده رای جمع‌آوری می‌کردند و سیاست را به سود سرمایه شکل می‌دادند. حداقلی که می‌توان گفت این است که در مورد خروج انگلستان از اتحادیه اروپا (یا برک سیت) یک نمونه تحلیلی کامل پیچیده‌تر بودن مناسبات سرمایه و سیاست را می‌توان تحلیل کرد. نخست اشاره کنیم که در انگلستان همه‌ی سرمایه نه منافع مشترکی دارد و نه […]
انحصاری طلبی در بازارهای آزاد
تقریباً یک ماه از اعترافات آقای زوکربرگ مدیر عامل فیس‌بوک می‌گذرد. در این اعترافات دو سری مساله مطرح شده و هنوز هم بی پاسخ هستند؛ مسأله اول چگونگی پاسخ دادن توسط قانون‌گذاران کشورهای فراصنعتی به حیطه مدام در حال گسترش یافتن فضای مجازی است زوکربرگ در اعتراف نامه‌اش نتیجه‌گیری می‌کرد که ” باور دارد دولت‌ها و نهادهای ناظر نقش فعال‌تری در زیر نظر داشتن و بررسی نوع فعالیت‌های شرکت‌های بزرگ کنش‌گر در فضای مجازی باید داشته باشند نقشی که اساساً از طریق قواعد و قوانین دقیق‌تر برای دنیای اینترنت وی پیشنهاد می‌کرد می‌تواند جامع عمل بپوشد” جالب اینجاست هم […]
معادلات پیچیده اقتصادی و سیاسی چین
چینی‌ها افسانه دوست دارند و افسانه‌ساز هستند وقتی در سال ۲۰۱۳ چین اعلام کرد که طرحی در دست دارد که طبق آن یک تریلیون دلار سرمایه‌گذاری در جاده‌ها، راه‌آهن‌ها و بنادر بازارهای در حال رشد از مغولستان تا مونته‌نگرو می‌خواهد سرمایه‌گذاری کند و این طرح عنوان BRI یعنی ابتکار کمر جاده‌ای ( که عنوان قرن بیست و یکمی جاده ابریشم اسطوره‌ای چین بود ) اعلام این طرح برای شرکت‌های صنایع ساختمانی چین نتایج بزرگی تقریبا در ۱۵۰ کشور ایجاد نمود در پرتو برنامه‌های اجرایی این اسطوره چین در سال ۲۰۱۶ ، ۲۳/۶ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۸ ، ۱۴ میلیارد […]
دولت و قانون برای اقتصاد آزاد
مشکلات بوجود آمده از کنش عوامل غیر اقتصادی در حیطه اقتصاد به خصوص اگر این عوامل سالم و توانمند نباشند به کرات صدمات جدی به حیطه اقتصاد وارد کردهاند به خصوص اگر درکشان از سرمایه به مثابه پول باشد و شخصیت حقوقی خودمختار سرمایه را نتوانند و نخواهند در نظر بگیرند، چنین رفتارهایی در اندیشمندان وارد به امور جامعه یا اقتصاد یک گرایش کلی مخالفت با مداخله دولت و دولتمردان را در حیطه اقتصادی بوجود آورده است و ناگهان بازار به مثابه یک پدیده خودمختار و خودبه‌خود سامان‌یاب در حیطه گفتمان‌های اجتماعی مطرح شده و پژواک‌می‌یابد اگرچه مبنای گفتمان بازار […]
ژاپن، پایداری یک امپراتوری
از آغاز دوران مدرنیزاسیون ژاپن (۱۸۶۸ – آغاز میجی Meiji ) تا کنون امپراطور ” آکی هیتو” ( Akihito ) که در سال ۱۹۸۹ بر مسند امپراطوری نشست چهارمین امپراطور این دوران است در عین حال صد و پنجاه و دومین امپراتور ژاپن است. اگر ” هیرو هیتو ” (Hiro Hito ) پدر وی در رده‌ی امپراطور-خدایان بود امپراطور ” آکی هیتو ” بر جایگاه امپراطور-مردمی جلوس کرد دوران ” آکی هیتو ” مثل هر امپراطور دیگری در ژاپن نام ویژه‌ای دارد دوران ( Heisei ) ” هی س ” در این دوران امپراطور ” آکی هیتو ” سه اقدام […]
بحران فراگیر سرمایه‌داری
در سال ۱۷۷۶ آدام اسمیت کتاب ثروت ملل را چاپ کرد. سرمایه‌داری در اوج رشدش بود و این کتاب علمی‌ترین بررسی سرمایه تا آن زمان بود. صد سال بعد کارل مارکسنیز به تحلیل و نقد سرمایه پرداخت. اگرچه هر دوی این بزرگان به درستی به مساله بحران دورهای سرمایه‌داری اشاره می‌کنند ولی نتیجه‌گیری‌هایشان کامال متضاد است. نتیجه‌گیری مارکس بر این مبناست که بحران‌های تکرار شده سرمایه‌داری سرانجامش انقالب اجتماعی است که منجر به سرنگونی آن نظام اقتصادی، سیاسی و فرهنگی می‌شوند. آدام اسمیث نیز که این بحران‌ها را بررسی کرده است نتیجه‌گیری کامال متفاوتی ارائه می‌دهد. به نظر وی هر […]
علم اقتصاد نیازمند نوآوری
در این چهل سالی که پس از دوران نوجوانی و جوانی تحصیلاتم در فرانسه از آن جامعه دور شده‌ام، چه برای کار و چه برای بازدید دوستان بارها به پاریس سفر کرده‌ام ولی امسال قصه دیگری بود. به سفارش دو شرکتی که مدتی مشاورشان بوده ام (یا بهتر است که بگویم coachشان بوده‌ام) برای شرکت و نظارت در بحث‌های جایزه محفل جوانان اقتصاددان فرانسه دعوتم کرده بودند. این اقتصاددانان جوان مساله ذهنی‌شان تکرار مبانی نظری اقتصاد یا الگوهای آکادمیک آن برای فعاالن حیطه‌های اقتصاد نیست بلکه آنان کوشش دارند با شنیدن فعالانه مشکلات و تناقضات کنشگران بنگاه‌های صنعتی و تجاری […]
وقتی غرق مشکلات می‌شویم چمن همسایه سبزتر است
فشارهاي اقتصادي ناشي از تورم از يك طرف و فقدان اشتغال مناسب از طرف ديگر به انبوه زيادي از جمعيت كشورمان وارد مي‌شود. در چنين شرايطي افق‌هاي دوردست آن طرف مرزها با كمال تاسف هم‌اسطوره و هم‌سرابي براي گريز از اين نااميدي و دردهاي روزمره مي‌شود به جاي اينكه تبديل به ريال يا تومان بكنم چون نوسانات قيمت ارز هنوز پايان نيافته است. اگر اجازه دهيد به يورو ارقام را مطرح مي‌كنم. زن و شهري هستند و چهار فرزند دارند، در مسكن بي‌مهري، نظير مسكن مهر ما كه در فرانسه HLM ناميده مي‌شود سكني دارند و ماهيانه با هزار و […]
